“Katedralja e Parisit” Një histori e mrekullueshme ciganeje

Admirina Peçi
Është natë. Rrugës kalon ngadalë një grua që quhet Godulla. Ajo mban në krah vajzën e saj të fjetur. Gruaja është e kapitur dhe me t’u ulur në tokë, e zë gjumi. Aty pari kalojnë ciganët. Duke kujtuar se nëna ka vdekur, e mbulojnë atë me shall dhe fëmijën e marrin me vete. Kur zgjohet Godulla gjen vetëm njërën këpucë të fëmijës që ka rënë nga duart e ciganëve. Prej hidhërimit dhe dëshpërimit nëna e mjerë luan mendsh.
Kjo është pamja e parë që shfaqet në skenën e Teatrit të Operas dhe Baletit, ndërsa zënë e shfaqen balerinët që do të servirin rrëfimin e mrekullueshëm të “Katedrales së Parisit”. Është një balet që vjen premierë në këtë skenë, frymëzuar nga vepra e mirënjohur e Hygoit, me të njëjtin titull.Koreografi i njohur Agron Aliaj, kishte javë të tëra që punonte me këtë balet. Dhe ja më së fundi gjithçka është gati për në skenë, më datën 15, 17 dhe 18 maj. Me balerinët më të mirë të kësaj trupe baleti, do të serviret një histori e mrekullueshme, sigurisht nën lëvizje të mrekullueshme të ideuara nga mjeshtri Aliaj.
Historia e një “ciganeje”
Në aktin e parë të këtij baleti, shfaqet atmosfera e 50 viteve më vonë. Është 6 janari i vitit 1482, 50 vjet pas asaj ngjarjes së ciganëve. Pikërisht në këtë ditë, “Ditën e Ujit të Bekuar”, parizianët festojnë festën e bufonëve. Në sheshin pranë hyrjes kryesore të Katedrales së Parisit, një turmë populli rrethon gjykatësit – udhëheqësit e lypsave parizianë. Kllopen Gjiljom dhe Gunijadi, duan të zgjedhin “papën”e bufonëve – njeriun më të shëmtuar. Dhe ata zgjedhin kandilonaftin e Katedrales, Kuasimodo: me një sy, i shurdhër, me kokë të madhe, me qime të trasha kuqërreme, me kurriz të dalë, dhe me këllqe të shtrembra. Diku në në shesh duken duke vrapuar ciganë e midis tyre del një vajzë me një dhi të vogël. Klod Frollo si heq sytë prej saj. Duke e ndërprerë vallen, ajo fillon të mbledhë të holla dhe befas, sheh perpara saj një plakë me një fytyrë të mbuluar prej flokësh të gjatë e të hirtë. Duke zgjatur duart ndaj vajzës, plaka pëshpërit mallkime. Kështu u takuan Godulla e luajtur mendsh me Esmeraldën pas kaq e kaq vitesh. Tashmë ajo nuk është më ajo vajza e përgjumur, tani ajo është një cigankë e bukur që kërcen e bredh gjithkund pas ciganëve të tjerë. Në një nga këto udhëtime ajo takon edhe dashurinë e saj të fortë, një kapiten të bukur por që ishte i fejuar. Kësioj nis akti i dytë i këtij baleti, që rrëfen më tej ngjarje mjaft tërheqëse. Mes intrigash dhe karakteresh të ndryshme ajo e gëzon për pak kohë këtë dashuri, derisa në një parqafim me kapitenin e bukur, ky i fundit merr një thikë pas shpine. Si në të gjithë historitë e tilla, gjithmonë pas kësaj, shfaqet një rival, dikush që do të rrëmbejë zemrën që dikush tjetër para tij e ka fituar. Në këtë rast ky rival është një prift… dhe ai largohet, duke ia lënë Esmeraldës, ciganes së bukur vrasjen mbi shpinë. Pas gjithë kësaj Esmeralda përfundon në qilarët e kalasë “La Turnele”, e dënuar me vdekje. E dëshpëruar, ulur mbi kashtë, ajo nuk është e zonja të dallojë nëse është në realitet apo në ëndërr. Pikërisht në këto rrethana asaj i del përpara prifti vrasës, që i kërkon dashuri, ndërsa pak më përtej shfaqet sheshi përpara Katedrales, vendi ku në agim do të ekzekutohet Esmeralda. Nga gjithë periferitë e Parisit është mbledhur popull: të varfrit, lypësit dhe ciganët. Në shesh janë gjykatës, kallogjera, xhelati dhe Esmeralda e rrethuar prej ushtarëve…Ato momente ajo sheh shumë pamje nga jeta e saj, takon edhe nënën e çmendur, e cila e njeh prej një këpucke që mban në qafë, sheh priftin që i lutet për ta shpëtuar….dhe së fundi vdes, duke lënë pas vetëm Kuazimodon, gungaçin që e qan. Ai ishte i vetmi që e dinte se vrasësi kishte qenë ai, prifti Kllod Frollo. Më të e ndan vetëm dueli, prej të cilit, prifti del i vdekur, poshtë, në sheshin e madh.

Në skenën e TOB-it
Me muzikë të R. Cocciante dhe libret të L. Plamondon e koreografi të Agron Aliajt, kjo histori e krekullueshme përcillet përmes lojës mjeshtërore të balerinëve Enada Hoxha në rolin e Esmeraldës, Gerd Vaso në rolin e Kuasimodos, dhe balerinëve të tjerë Dion Gjinika, Esdalin Gorani Elona Nallbani, Erion Baze, Erion Kruja, etj. Skenografia është realizuar nga Bledar Gerçaliu, ndërsa kostumet nga Ardi Asllani. Udhëheqësi artistik i këtij baleti është mjeshtrja e madhe Edith Mihali, drejtore ekzekutive Manjola Seferi dhe drejtore produksioni Zana Çela. Baleti “Katedralja e Parisit” është vënë në skenë për herë të parë në ish- B.Sovjetik, në vitin 1849.
Balerina që mban rolin kryesor në këtë balet Enada Hoxha, është shprehur se ndihet mjaft mirë në rolin e Esmeraldës. “Ti adoptohesh rolit te Esmeraldes ose ta ndiesh veten një Esmeraldë është vërtet bukur. Kjo do të thotë ta ndiesh veten dhe të privilegjuarën e prof. Agron Alisë, i cili e ka konceptuar këte rol si simbolin e femrës së lirë, të dashuruar, të mirësisë dhe dhimbshurisë.”